‘2017 Bütçesi Ekonomik ve Sosyal Hayata Çözümler Getirmiyor’

KKTC Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Bütçe ve Plan Komitesi, 2017 yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nı kabul ederek meclis genel kuruluna göndermiştir. Bütçe tasarısı genel olarak değerlendirildiğinde, KKTC ekonomisinin ve sosyal hayatının mevcut sorunlarının 2017 yılında da çözümsüz kalacağı, gerçek anlamda bir reforma ihtiyaç duyulan alanlarda iyileştirme yapmak için kaynak tahsis edilmediği görülmektedir.

2017 Mali Yılı Bütçe yasa tasarısının bir önceki yıla göre %10,46’lık artış öngörüsü ile hazırlanmıştır. DPÖ tahminlerine göre 2017 yılı için beklenen enflasyonun %6 olduğu dikkate alındığında, bütçenin reel olarak % 4.4 oranında artacağı söylenebilirse bile, son zamanlarda meydana gelen döviz kuru artışlarının yarattığı enflasyon beklentisi DPÖ tahminlerinin çok üzerindedir ve bütçe için tasarlanan rakamlar şimdiden işlevsiz hale gelmiş demektir. 2016 yılının Kasım ayı itibariyle enflasyon oranı, 2017 yılı için beklenen %6 oranındaki enflasyon oranının da üzerinde %7.36 olarak hesaplanmaktadır.

2017 bütçesinde bütçe açığının %48 oranında düşmesi öngörülmüş olmasına karşın, yine döviz artışından kaynaklanan etkilerin bunu da anlamsız hale getirmesi kuvvetle olasıdır. 2017 bütçe yasa tasarısında yerel gelirlerin % 18.83 oranında artırılması öngörülmüşken, son ekonomik gelişmelerle birlikte, bütçe dengelerinin korunmak istenmesi halinde bu artışın çok daha yüksek oranda gerçekleştirilmesi ve kamusal hizmetlerin fiyatlarına yüksek oranlı zamlar yapılması ayrıca devletin vergi, fon veya diğer isimler altında piyasadan artan oranda vergi toplaması gerekecektir. Fiyat İstikrar Fonu için 2017 yılında öngörülen artış yüzde 23,24’tür. Yani öngörülen fiyat istikrar fonu geliri 744 milyon TL’dir. Yükselen kurlarla birlikte daralması beklenen iç piyasadan böyle bir kamu geliri elde edilmeye çalışılmasının yıkıcı etkilere sahip olacağı konusunda peşinen uyarıcı olmak gerekmektedir. Döviz kurlarındaki bu gelişmelerin devam edeceği öngörüleri dikkate alındığı zaman, bütçe dengesini koruyabilmek için devlet harcamalarında ciddi bir tasarruf gerekeceğinin altını da peşinen çizmek yerinde olacaktır.

2017 Bütçe Yasa Tasarısı, KKTC’nin kronikleşmiş mali sorunlarına henüz daha çözüm üretilememiş olduğunu göstermesi bakımından da öğreticidir. KKTC’nin birikmiş iç borç tutarı 5 milyar TL ve bunun yıllık faiz gideri 500 milyon TL dolaylarında iken, bu faizin ödenmesinin bile hedeflenmemiş olması devletin piyasadan para çeken ve para kıtlığına neden olan en önemli kurum olduğunu yeniden kanıtlamaktadır. Hatırlatmak isteriz ki, KKTC devleti, birikmiş iç borçlarını ödemek ve bu kaynağın ekonomik büyüme için kullanılabilir hale gelmesini sağlamak için gerekli önlemleri almak ve bütçelerini buna göre düzenlemek sorumluluğu ile karşı karşıyadır. Ne yazık ki, 2017 Bütçe Yasa Tasarısı’nda da bunun işaretlerine rastlanamamıştır.

KKTC’nin en önemli sorunlarından biri devlet kaynaklarının büyük oranda personel maaşlarına ve maaş nitelikli cari transferlere harcanmasıdır. Bu harcamaların büyüklüğü nedeniyle okullarımız eğitim yapılamaz; hastanelerimiz hizmet veremez; yollarımız kullanılamaz durumdadır. Örneğin sağlığın toplam bütçe içerisindeki payı %6.5’dir. 2017 Bütçe Yasa Tasarısı çalışmaları sırasında bu sorunun nasıl giderilebileceğine dair bir çalışma görememiş olmak bizleri derinden üzmüş ve gelecek hakkında umutlu olmamızı engellemiştir. Bu sorunun bir yılda giderilmesi mümkün olmamakla birlikte, sorunu görmezlikten geldiğimiz her yıl büyük bir kayıp olarak yaşanmakta ve sorunun derinleşmesine yardımcı olmaktadır.

2017 bütçesinde öngörülen gelirlerin yüzde %23.3’ü TC yardım ve kredilerinden oluşmaktadır. Toplamda 1,162 milyon TL olan bu desteğin, reform destek ödeneği ise 200 milyon TL olarak öngörülmektedir. Söz konusu destek Yapısal Dönüşüm Programı’nda öngörülen reformlarla ilişkilendirilmiş olduğu için hükümetin programa bağlılığı da çok büyük önem taşımaktadır. Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Sayın Serdar Denktaş, bütçe çalışmaları sırasında 2016 yılında kullanılamayan TC yardım ve kredilerinin miktarını 316 milyon TL olarak açıklamıştı. Benzer bir durumla 2017 yılında da karşılaşamamak için Türkiye ile imzalanan programın titizlikle izlenmesi ve 2017 yılında planlanan projelerin zamanında gerçekleşmesi için gerekli girişimlerin ivedilikle yapılması gerekmektedir.

Kamu kaynaklarının ekonomik büyüme odaklı, mali disiplin de gözetilerek en verimli ve etkin bir şekilde kullanılmasının sağlanması ile yapısal sorunlara kaynaklık eden unsurları ortadan kaldıracak reformların hayata geçirmek KKTC’nin mali sorunlarını hafifletme ve kamusal hizmetleri daha etkin hale getirme konusunda kritik bir rol oynayacaktır. 2017 yılı bütçe yasa tasarısı ile ilgili tartışmalar ve bütçe uygulamaları bu hassasiyetle izlenmeye devam edilecektir.