Ekonomik Önlemlere İlişkin Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın Hükümet Yetkililerine Göndermiş Olduğu Görüş ve Öneriler Hk.

EK: Ekonomik önlemlere ilişkin Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın Görüş ve Önerileri

Kira Konusu:

Devlet Kurumlarına ve/veya Vakıflar İdaresine Ait Kira/İcar vb. İçin:

• Devlet Kurumlarına ve/veya Vakıflar İdaresine ait kira/icar vb. Ödemeler, faizsiz/cezasız olarak 6 ay süreyle ertelenmelidir. Kapatılan işletmelerden bu sürelerde kira/icar bedeli talep edilmemelidir.

Özel Kira Düzenlemeleri İçin:

• Nisan ayı işyerleri ve konut kiralarının ödenmemesi sağlanmalı; bu bedellerin, mal sahiplerinin Temmuz 2020 – Mart 2021 döneminde kira stopajı yatırmaması sağlanarak devlet tarafından finanse edilmesi sağlanmalıdır.
• Mayıs ayı kiralarının kararnamede olduğu şekliyle, Haziran 2020 – Kasım 2020 arasında eşit taksitle ödenmesi hükme bağlanmalıdır.

Vergi Düzenlemeleri Konusu

• Vergi beyannameleri ile tüm vergi ve harç ödemeleri, açık/kapalı tüm işletmeleri kapsayacak şekilde en az altı ay süreyle gecikme zammı olmadan ertelenmeli ve taksitlendirilmelidir.
• Kapalı olan günlerde (14 Mart’tan itibaren) tüm vergi yükümlüklerinin ödenmemesi sağlanmalıdır.
• Paye oranları, geçici bir süre için yarıya düşürülmelidir.
• İşletmelerin kesinleşmiş KDV alacakları, diğer vergi alacaklarına mahsup edilmelidir.
• Fiyat İstikrar Fonuna tabii gıda ve hijyen ürünlerinin fonları, geçici olarak kaldırılmalıdır.
• Temizlik ve hijyen malzemelerine geçici KDV indirimi sağlanmalıdır.
• Stopaj ve Fonlar düşürülerek 90 günlük vadeler ile ödenmesi sağlanmalıdır.

Çekler Konusu:

Poliçeler Yasası Hakkında Yasa Gücünde Kararname, 31 Mart 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Ayrıca, yeterli bakiyesi olmadığı için çeki takastan geçmeyen şirketler için  düşük faizli Kredi Garanti Fonu (KGF) destekli bir milyar Türk Lirası tutarında bir kredi paketi hazırlamıştır. Bu konudaki görüşlerimiz aşağıda sunulmaktadır.

• Açık olan işletmelerin çekleri bu kararname kapsamının dışında bırakılmalıdır.
• Yürürlükte olan kararnamede belli bir başlangıç ve bitiş tarihi olmalı, kararnamenin ne zaman yürürlükten kaldırılacağı da belirtilmelidir.
• İade edilen çeklerin tekrar ibrazı 90 gün değil, 60 gün olarak değiştirilmelidir.
• İade edilen çeklerin tekrar ibrazı, gerçekte karşılığı olmayan/hesabı ödeme için müsait olmayan çekler için olmalı, olası suistimaller mümkün olduğunca engellenmelidir.Şöyke ki;
  • 13 Mart 2020 ve öncesinde bankalara teminat olarak yatırılmış ileri tarihli çekler takasa gidip ödenmemesi durumunda krediyi kullanan müşterinin teminat açığına düşürülüp hesaplarının bloke edilmesi engellenmeli ve ilgili çeklerin 60 gün sonrası keşide tarihi ile tekrar teminata kabul edilmesi yasa ile zorlanmalıdır.
  • Kararnamenin geçtiği tarihten itibaren, çekleri ödeme gücü olduğu halde, karanameyi suistimal ederek keşide tarihinde çeklerini ödemeyen şahıs ve şirketlere caydırıcı ceza verilmelidir.

• Kredi Paketine başvuru ve kullanım koşulları için süreçler hızlandırılmalı ve zorlayıcı şartlar getirilmelidir.
  • Başvuru süresi öne çekilmeli ve bir an önce başvuru yapmaya zorlayıcı olmalıdır. Örneğin çeki bozulmayan firma en geç bir hafta içinde bankasına kredi başvurusunda bulunmalı ve banka en geç bir hafta içinde bu başvuruyu neticelendirmelidir.

• KOBİ Destek Paketi ile kullandırılacak toplam 1 Milyar TL kredi, öncelikle yeterli bakiyesi olmadığı için çeki takastan geçmeyen şirketlere, karşılığı olmayan çeklerin, çeki elinde bulunduran şahıs ve şirketlere ödenmesi zorunlu olacak şekilde kullandırılmalıdır.

• Kredi paketi tutarı artırılmalıdır.

• Devletin sübvansiye ettiği faiz oranı 2 puan artırılmalıdır.

• Kredi paketine başvuru yapmayan ve karşıksız çeklerini ödemeyen firmaların, KOBİ destek paketlerinden, istihdam destek paketlerinden ve erken ödeme teşviği niteliğinde olan vergi indirimlerinden faydalanmayacağı hükme bağlanmalıdır.

• Çek konusu sektörel olarak da değerlendirilmeli ve sektörel bazda finansal paketler hazırlanmalıdır.

Elektrik Maliyetleri Konusu:

• 2020 yılı Mart, Nisan, Mayıs aylarına ait elektrik faturalarının normal ödeme dönemi içinde ödenmemesi halinde elektrik faturasını ödemeyen tüm işletmelerin/kişilerin elektriğinin kesilmemesi ve ceza uygulanmaması sağlanmalıdır.
• Elektrik tarifelerinin gün boyunca en düşük tarifeden ücretlendirilmelidir.
• Enerji üzerindeki vergi yükü, petrol fiyatlarındaki düşüş de dikkate alınarak azaltılmalıdır.

Ücret Desteği Konusu

Ücret desteği, Sosyal Sigortalara kayıtlı tüm özel sektör çalışanlarını (3’ncü ülke vatandaşları da dahil), açık/kapalı işletme ayrımı yapılmaksızın kapsamalı, aylık 2,000 TL olarak düzenlenmeli ve kapalı bulunan günler dikkate alınacak şekilde Mart ayını da kapsamalıdır.

Sosyal Sigorta ve İhtiyat Sandığı Primleri:

• Sosyal Sigorta ve ihtiyat sandığı beyanname ve ödemelerinin açık/kapalı tüm işletmeler için en az 6 ay süreyle ertelenmeli; bu süre içinde yapılacak ödemelerde % 10 indirim uygulanmalıdır.
• Sosyal Sigorta ve İhtiyat Sandığı primlerinin ödenmesiyle ilgili süre; 14 Mart’tan beri kapalı olan işletmelerin nakit akışının durması nedeniyle Mart ayından kaynaklanan ödemelerin yasal olarak 20 Nisan da yapılması yerine 25 gün ötelenerek, 15 Mayıs’a ertelenmesi sağlanmalıdır.
• Bu kapsamdaki uygulamalar, çalışan sayısı ve sektör ayrımı yapılmadan zor durumda olan tüm işletmeleri ve serbest çalışanları kapsamalıdır.
• Sosyal sigorta priminde indirim yapılmalıdır.

Kredi Paketleri:

• İşletmeler açıldıkları zaman kaynağa ihtiyaç duyacaklardır. İşletmeler açıldıktan sonra kullandırılmak üzere; reeskont kredi faiz oranları mümkün olan en düşük seviyeye çekilmeli ve bu kredilerin bankalar tarafından kullandırılması teşvik edilmelidir.

Bankacılık Konuları:

• Bankalardan ikinci çeyrek TMSF priminin alınmaması sağlanmalıdır.
• Kredi Ödemeleri
  • Kredi faiz oranları yeniden düzenlenmeli, ödeme zorluğu yaşayan tüm işletmelere/kişilere kredilerini düşük bir faiz oranıyla en az 6 ay boyunca erteleme olanağı sağlanmalıdır.
  • Bakanlar Kurulu’nun salgına ilişkin ilk kararları aldığı 13/03/2020 tarihinden itibaren kredi borçlarına faiz işlemeyeceği, kredi erteleme veya yapılandırma talep eden işletmelere bu imkanın sağlanacağı açıkça ifade edilmelidir.

• İşletmelerin kredi borç vadelerinin uzatılması ve faiz indirimleri için girişimler yapılmalıdır.
• Kalkınma Bankası ve kamu bankaları kredi borç geri ödemelerinin ötelenmesi, faizlerinin düşürülmesi ve gecikme faizi uygulanmaması gerekmektedir.
• Bankaların dosya ve işlem masrafı alınmaması sağlanmalıdır.
• Bankalar Birliği’nin yapmış olduğu açıklamada Mart sonu ödenmesi gereken borç faizlerinin ötelemesinden dolayı kaynaklanan süre için faiz çalıştırılmaması, borç faizi ötelenmesinin bir sürece yayılması sağlanmalıdır.
• Gecikme faizi uygulaması durdurulmalı, faiz oranları gözetim altına alınmalıdır.
• Bankalar, pos cihazları ile taksitlendirme seçeneklerini devreye almalı ve 3-6 ay taksitlendirme imkanı vermeli, verimsiz pos cihazına bedel alınmaması ve komisyonluk kesilmemesi sağlanmalıdır.
• Bankalarla istişare edilerek, bankaların belli bir süre uygun kampanyalar sağlayarak, ücretsiz taksitlendirme yapmasının sağlanmalıdır.
• Kredi kartı limitlerinin bankaya verilen teminata göre belirlenmesi sağlanmalıdır.

Devletin Özel Sektöre Olan Yükümlükleri

Devletin özel sektöre olan mali yükümlülüklerini gerekirse Merkez Bankası’ndan borçlanarak yerine getirmesi gerekmektedir. Bu ödemelerin yapılmasının piyasaya kazandıracağı hareketliliğin işletmelerin devlete olan yükümlülüklerini yerine getirmelerini kolaylaştıracağı da dikkate alınmalıdır.

Ekonomik ve Mali Kriz Koordinasyon Merkezi Kurulması

Alınan önlemlerin uygulanmasının ve sonuçlarının izlenmesi, ekonomik hayatın gerektirdiği yeni kararların alınması ve salgın önlemlerinin hafifletilmesi süreci ile birlikte iş hayatının canlandırılması için gerekli kararların alınmasına yardımcı olmak bakımından Ekonomik ve Mali Kriz Koordinasyon Merkezi kurulmalı ve ekonomik sektörlerimizi temsil eden sivil toplum örgütlerinin bu kurulda temsil edilmesi sağlanmalıdır.

Esnek Çalışma İmkanı

Mevcut personeli işten çıkarma yerine, gerekli durumlarda esnek çalışma imkanı sağlanması için gerekli yasal düzenleme yapılmalıdır.

Tapu İşlemleri Konusu

Tapu ve ipotek işlemlerinin yapılması ve ihtiyaç duyan işletmelerin finansmana erişimine olanak sağlayacaktır. Bu işlemlerin yapılabilmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.

Parasal Hükümlerin Ertelenmesi

Halihazırda verilmiş olan tüm parasal mahkeme hükümleri (icra, taksit, hapislik, mazbata dahil) ile konut ve işyerlerinin tahliyesine ilişkin hükümlerin icrası Haziran ayı sonuna kadar ertelenmelidir.