KKTC MECLİSİ’NDE GÖRÜŞÜLMEKTE OLAN 2015 YILI BÜTCESİ HAKKINDA

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devlet harcamaları için gerekli gelirleri oluşturacak ve bu harcamalara yön verecek olan 2015 yılı bütçesi Meclis Genel Kurulu’nda görüşülüyor.

Ekonomik hayata yön ve şekil vermek konusunda elinde pek fazla araç bulunmayan KKTC Hükümeti’nin, bütçe ve maliye politikaları aracılığı ile bazı düzenlemeler yapabilmesine olanak veren bu “aracı” nasıl kullandığı veya nasıl kullanması gerektiği, üzerinde hep birlikte düşünmemiz zorunluluğu olan bir konudur.

Mecliste tartışıldığı şekliyle 2015 yılı bütçesi, Kıbrıs Türk halkının yaşamakta olduğu sorunlara çözüm bulacak gibi görünmemektedir. KKTC’nin, yurtiçinden toplamayı planladığı vergilerden ve Türkiye Cumhuriyeti yardımlarından oluşan bütçenin en büyük harcama kalemlerini yine personel harcamaları ve cari transferler oluşturmaktadır. 2015 bütçesinde KKTC ekonomisinin büyümesine ve halkın yaşam seviyesinin yükseltilmesine neden olması beklenen kamusal yatırımlar için yeterli kaynak ne yazık ki temin edilememiştir.

2015 yılı için 386 milyon TL olarak belirlenmiş olan bütçe açığı hedefinin finansmanı konusunda bir öngörü ortaya konulmaması, zaten 4.5 milyar TL seviyelerinde bulunan kamu iç borç yükünün bu yıl da endişe vermeye devam edeceği mesajını vermektedir. 2015 yılı bütçesinde ekonominin büyümesi ve KKTC halkının refah seviyesinin yükselmesi için yeterli harcama yapılamayacak olmasına karşın, yerel gelirler kaleminde 2014 yılına göre % 11.79 oranında bir büyüme öngörülmektedir. Petrol fiyatlarının düştüğü bir dönemde ise %15.25 Fiyat İstikrar Fonu gelir artışı öngörülmektedir. Ekonomide beklenen büyüme oranından daha yüksek bir oranda öngörülen yerel gelirlerdeki artış, reel ekonomiden daha büyük bir kaynak çekilmesi, yani daha fazla vergi toplanmasının hedeflendiği anlamına gelmektedir.

Umarız, 2015 yılında öngörülen gelir artışı, vergi oranlarının yükseltilmesi ve kayıt altında olan vergi mükelleflerinin yükünün artırılması yoluyla değil, vergi adaletsizliğine ve haksız rekabete neden olan vergi kaçaklarının saptanıp kayıt altına alınması yoluyla gerçekleştirilir.

Sayın Maliye Bakanı’nın Yerel Bütçe Denkliği hedefinin gerçekleşmesi, yalnızca dolaylı/dolaysız vergi gelirleri ve Fiyat İstikrar Fonu gelirlerinde ekonomik büyüme oranının üzerinde bir artış ile değil, bütçe giderlerinin %75’ini oluşturan personel giderleri ile cari transferlere yönelik yapısal reformları hayata geçirmek suretiyle sağlanacak gider tasarrufu ile mümkün olabilir. Ancak, bütçe görüşmeleri esnasında ne Sayın Maliye Bakanı’ndan ne Sayın Başbakan’dan ne de diğer hükümet üyelerinden yapısal reformlara yönelik tek bir kelime edilmemiştir.

Bütçe giderlerinin bir önceki yıla oranla % 8.64 oranında artırılması rağmen sermaye giderlerinde yani kamu yatırımlarında %14’e yakın küçülme öngörüsü, KKTC ekonomisinin daha hızlı büyütülmesi ihtiyacı düşüncemiz ile ters düşmektedir. Oysa yerel giderlerin ekonomiyi büyütecek şekilde kamusal yatırımları artırmak doğrultusunda olması gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti yardımları ile birlikte kamusal yatırımların bütçeden sadece % 6.17 oranında pay alması kabul edebileceğimiz bir durum değildir. Gerekli kamusal yatırımların yapılamaması, KKTC ekonomisini ve halkın refah seviyesini olumsuz yönde etkileyecektir.

Gerek halkın yaşam kalitesinin yükseltilmesi gerekse denk yerel bütçe hedefine ulaşılması, KKTC ekonomisini yüksek oranda büyütmekten geçmektedir. Mecliste görüşülmekte olan bütçe, 2015 yılında beklenen %4.1 oranında büyüme hedefi ile uyuşmamaktadır.

Ekonomik büyüme için yapılması gerekenlerin başında, reel sektörü büyütmeyi sağlayacak düzenlemeleri yapmak, ülkemizdeki yatırım ortamını iyileştirmek, iş yapabilirliğin önündeki engelleri kaldırmak ve bütçenin gider yapısını rasyonel düzeye getirecek yapısal reformlar gelmektedir. Bu alanda yapılması gereken işlerin pek çoğu kaynak gerektirmeyen, belki de devlet kaynaklarının tasarrufuna yol açabilecek uygulamalardır.

KKTC hükümeti, bugünlerde ele alınmakta olan 2015 yılı bütçesinin sağlıklı bir şekilde uygulanmasını, 2016 yılı için hazırlanacak bütçenin de daha elverişli koşullarda gündeme gelmesini istiyorsa dikkatini reel sektör yatırımlarını ve topyekün ekonomiyi büyütmeye yoğunlaştırmalıdır.