LEFKOŞA EKONOMİ FORUMU ORTAK AÇIKLAMASI

Bu açıklama Kıbrıs sorununun çözümü için Cenevre’de gerçekleştirilen görüşmeler ışığında, Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO), Kıbrıs Sanayi ve Ticaret Odası (KEBE), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Yunanistan Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği’nin (UHCCI) oluşturduğu Lefkoşa Ekonomi Forumu tarafından yapılmıştır.

Forum, çözüm yönündeki yoğun çalışmaları için Kıbrıslı liderleri tebrik eder ve bu yöndeki ortak hedefleri için çabalarına destek belirtir.

Forum, Kıbrıs sorununun çözümünün sağlayacağı ekonomik faydalar hakkında sayısız çalışma olduğunun altını çizer ve ilgili ülkelerin ekonomik aktörlerinin işbirliği yapmaları suretiyle çözümün bölgedeki ekonomik potansiyelini da artıracağını yeniden vurgular. İşlevsel ve işleyebilir bir anlaşma adayı Doğu Akdeniz bölgesi içersinde bir istikrar nüvesi haline dönüştürecektir.

Kıbrıs, Türkiye ve Yunanistan’daki önde gelen iş örgütleri olarak, Kıbrıslı liderlere ve tüm ilgili taraflara Cenevre’deki toplantılarını kapsamlı bir çözüm planıyla taçlandırmaları çağrısını yaparız. Fırsat penceresi kaçırılmamalıdır. Ayrıca tüm vatandaşları, politik unsurları, sivil toplum örgütlerini, medyayı ve diğer grupları sürece olumlu katkı yapmaya ve başarılı bir sonuç yönünde liderlere destek vermeye davet ederiz.  Bu yaklaşım çok önemlidir çünkü her iki lider tarafından varılacak siyasi bir uzlaşı, paralel referandumlarla Kıbrıs’taki her iki toplumun da onayına sunulacaktır. Kıbrıs sorunu senelerdir uluslararası camianın gündemini meşgul etmekte ve adanın ekonomik potansiyelini gerçek anlamda kullanması engellemektedir. Bu yüzden gelecek kuşakları bu yükten kurtarmak amacıyla mümkün olan herşeyi yapmak için kendimizi sorumlu hissediyoruz. Cenevre’de işlevsel ve işleyebilir bir çözüme ulaşmak  amacıyla ellerinden geleni yapmak yönünde tüm taraflar tarihi bir sorumluluk taşımaktadırlar. Bu düşüncelerle, Lefkoşa Ekonomi Forumu, oluşturulduğu 2014 yılından beri yaptığı üzere süreci desteklemek için hazır olduğunu yeniden vurgular. 

Kıbrıs Türk halkı ve ekonomisi, yıllardan beri hazırlanan ama uygulanmayan hükümet programları, ekonomik ve mali işbirliği programları ve protokolleriyle yaşamaya adeta mahkum edilmiştir. Son olarak mevcut hükümet tarafından imzalanan 2016-2018 Yapısal Dönüşüm Programı, kamu yönetiminin etkinliği ve verimliliğinin artırılması, finansal sektörün yapısının güçlendirilmesi ve reel sektörün rekabet edebilirliğinin arttırılması için yapılması gereken reformları ve eylemleri ortaya koymaktadır. Oysa siyasi irade, bu programlarda ortaya konulan yapısal reformları ve politikaları uygulamak yerine geçici çözümler,  günübirlik söylem ve uygulamalarla ekonomik hayatı durağanlığa itmektedir.

Örnek vermek gerekirse, elektrikte piyasayı pahalılaştıran ve mevcut sorunlara çözüm getirmeyen zam kararı; beyaz plaka uygulaması ile ilgili belirsizlik ve kaynağı öngörülmemiş, bütçeye yeni yükler getirerek, mali disiplini bozacak Özelleştirme (Değişiklik) Yasa Önerisinin oybirliğiyle onaylanmış olması bu uygulamalardan sadece bazılarıdır. Ülkemizin mevcut mali ve idari yapısı maalesef sürdürülebilir değildir. Kaynaklarımızı verimli kullanamamakta, yatırımların önünü açacak düzenlemeleri yapamamaktayız. Bütçemiz büyük oranda cari gider ve transferlere ayrılmaktadır. Altyapıya, sağlığa, eğitime ve sürdürülebilir bir çevreye gerekli kaynağı ayıramaz durumdayız. Halbuki ülke sorunlarımıza kapsamlı çözüm üretmek hepimizin önceliği olmalıdır.

Bu bağlamda, 2017 yılında, hükümetten Yapısal Dönüşüm Programına sadakat ve bu kapsamda aşağıdaki çalışmalar üzerinde yoğunlaşma bekliyoruz:

• E-Devlete geçiş için gerekli olan yasal düzenlemeleri tamamlamak ve kamu hizmetlerinin E-Devlet üzerinden yürütülmesini sağlamak;
• Kamu yönetiminin etkin ve verimli bir yapıya kavuşturulması amacıyla Kamu Reformu çalışmalarını tamamlamak;
• Kamu altyapı yatırımlarında özel sektörün katılımını sağlayan kamu özel ortaklığı modellerini uygulamak;
• İş ve yatırım ortamının geliştirilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak.
• Enerji arzını çeşitlendirmek ve artık çağdışı kalmış fuel oil ile elektrik üreten santraller yerine ucuz ve alternatif enerji arzı modellerini hayata geçirmek;

KKTC hükümetleri yapısal sorunlardan kaynaklanan sorunlara günlük çözümler üretmeye çalışmak yerine, bu sorunlara kaynaklık eden faktörleri ortadan kaldırmalı ve iş yapabilirliğimizi geliştirmelidir. Tersi durumda siyasete olan güven daha da azalacak, sorunlar katlanarak büyüyecektir.

2017 yılının KAYIP BİR YIL yerine, GELİŞİM VE DÖNÜŞÜM YILI olmasını; tüm iş camiasına, çalışanlara, siyasilerimize ve tüm halkımıza başarılı bir yıl geçirmelerini dileriz.

Katıldığı bir televizyon programında Başbakan Hüseyin Özgürgün’ün asgari ücretin 2 bin TL’nin üzerinde olması için bir çalışma yapıldığını duyurması, ayrıca “İşveren biraz rahatsız olabilir ama bunu halkı düşünerek yapacağız” demesi büyük bir talihsizliktir.

Ülkemizde asgari ücret, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda kamu, işveren ve işçi temsilcilerinin katılımıyla belirlenmektedir. Bu komisyon çalışmalarına yeni başlamışken ve ülkemizde son asgari ücret değişikliği 6 ay önce yapılmışken, bir önceki artış oranın iki katı kadar yeni bir artış yapılacağının Başbakan tarafından söylenmesi, konunun ekonomik veriler yerine popülist yaklaşımlarla ele alındığını göstermektedir. Devletin kendi açıkladığı hayat pahalılığı oranının iki kat üzerinde olan böylesi bir artış, zaten zor ekonomik şartlarda ve bozuk piyasa koşullarında hayatta kalmaya çalışan binlerce işletmeyi ağır bir yükün altına koyacaktır. Asgari ücretteki artışın, diğer maaşlara yansıyacağı, devletin tahsil ettiği bazı harç ve cezanın da asgari ücrete endeksli olduğu düşünüldüğünde asıl zor durumda kalacak olanın binlerce küçük işletme olacağı çok net görülecektir.

Konunun ekonomik boyutu bir yana, Sayın Başbakan’ın “işveren biraz rahatsız olabilir ama bunu halkı düşünerek yapacağız” ifadesi her ölçekte binlerce işletmeyi, iş kurmaya çalışan genç girişimcileri, tüm fertlerinin içinde çalıştığı sayısız aile şirketini ve esnafı halktan saymadığı anlamını çıkarması sebebiyle kabul edilebilir değildir. Ekonominin dinamiklerini gözetmeyen yaklaşımlar ekonomik geleceğimiz üzerindeki en büyük tehlikedir.

Asgari ücret, özel sektörde uygulanan genel bir ücret olarak değerlendirilmemelidir. Asgari ücret yoğunlukla işe yeni başlayan, iş tecrübesi olmayan çalışanlar için taban ücret olarak uygulanmakta, nitelikli ve tecrübeli çalışanlar bu taban ücretin üzerinde maaş almaktadır. Ülkemiz, milli gelire oranla en yüksek asgari ücrete sahip ülkeler arasında yer almaktadır. Dolayısıyla asgari ücret bilimsel veri ve yaklaşımlar temelinde belirlenmelidir.

Kıbrıs Türk Hava Yolları ve ETİ’den kamu görevine aktarılan personele yeni hak ve menfaatler sağlanabilmesi için KKTC Meclisi tarafından yapılan yasa değişikliği, Kıbrıs Türk halkının sorunlarının kaynağına ve bu sorunların zaman içinde çözümlenmek yerine neden giderek ağırlaştığına dair saptamaların bir kez daha hatırlanmasına neden olmuştur.

Bu gibi kararlar gündeme geldiği zaman, ilgili kesimlerin sorunları ve bu sorunların çözümlenmesi için harcanacak kamu kaynağının görece küçüklüğü ön plana çıkmaktadır. Ne var ki, KKTC Bütçesi’nin

% 85’lere varan ölçüde maaş nitelikli harcamalardan oluşması bu “iyi niyetli” kararların yarattığı birikimin bir sonucudur. Bu bütçe yapısının değişebilmesi için ters yönde bir kararlılığın gösterilmesi gerektiği bu son yasa değişikliği ile bir kez daha ortaya çıkmıştır. Böyle bir kararlılık olmadan bütçe yapısının düzeltilmesi mümkün olmayacaktır.

Bu son uygulama, ileride benzer uygulamalar için de bir emsal teşkil edecek ve KKTC Bütçesi’ne yeni yükler eklenecektir.  Çiftçiler, iş insanları, esnaflar, diğer özel sektör çalışanlarına kadar herkesin devletten beklentileri vardır ve her zaman da olacaktır. Bu uygulamayla, KKTC devletinden olan benzer taleplerin de önü açılmış olacaktır. Meclis veya Başbakanlık önünde gösteriler yaparak menfaat elde etme yöntemi geçerli bir yöntem olarak kutsandığı sürece, farklı kesimlerin menfaat taleplerine direnmek veya “hayır” demek daha da zorlaşacaktır. Devlet kaynaklarının bu yöntem ile dağıtılmasının, hepimizin beklentisi olan eğitim, sağlık, ulaşım gibi hizmetlerin yerine getirilmesini engelleyeceği ise açıktır.

Üzülerek belirtmek isteriz ki, devlet kaynaklarının siyasi amaçlar veya popülist yöntemler ile dağıtılması KKTC’nin sorunlarını çözmeye yetmemiştir ve yetmeyecektir. Devlet kaynaklarının siyasi amaçlar ve popülist yöntemler ile dağıtılması KKTC’nin sorunlarının ana kaynağıdır. Sorunları yaratan zihniyet ve yöntem ile sorunlar çözülemez. Ancak sorunlar çeşitlenir ve çığ gibi büyütülür. Ayni hataları tekrarlayıp  farklı sonuçlar beklemek toplumumuzun ileriye taşınmasını imkansızlaştırır. Kıbrıs Türk Ticaret Odası, bu anlayışın devam ettiğini görmekten büyük bir üzüntü duymaktadır.

Bu arada, söz konusu yasa değişikliğinin Türkiye ile birlikte yürütülmekte olan Yapısal Dönüşüm Programına aykırı olduğu ve bu aykırılığın Türkiye-KKTC ilişkilerine büyük ölçüde zarar vererek 2017 yılı içinde çeşitli sorunlarla karşılaşılmasına neden olacağı Başbakan Yardımcısı Sayın Serdar Denktaş tarafından Meclis kürsüsünden açıklanmıştır. KKTC Meclisi’nin bu açıklamayı dikkate almaması da, Yapısal Dönüşüm Programı’nın uygulanmasına büyük önem veren ve uygulama süreçlerini yakından izleyerek gerekeli uyarıları yapmaya çalışan Kıbrıs Türk Ticaret Odası tarafından endişe ile karşılanmıştır.

Basına ve kamuoyuna saygı ile duyurulur.